Toen een gevaarlijke verwijding van haar aorta aan het licht kwam, wachtte wetenschapsjournalist Gemma Venhuizen een openhartoperatie. Of ze kon kiezen voor het onconventionele idee van een Britse ingenieur die de aorta als een regenpijp wilde inpakken.
Eind november vorig jaar lag Gemma urenlang onder narcose in het Amsterdam UMC voor een hartoperatie die mogelijk haar leven zou redden: de PEARS. Een medisch vernieuwende ingreep aan de aorta die wereldwijd bij nog geen duizend mensen was uitgevoerd – zij was patiënt nummer 935. Dave Koolbergen, congenitaal cardiothoracaal chirurg werkzaam bij CAHAL, voerde de ingreep bij haar uit. Daarover schreef zij een achtergrondartikel in het NRC en verscheen over haar ervaring een podcast.
Sommige pubers en (jong)volwassenen met een aangeboren hartaandoening ondervinden last van stilte rondom hun intieme en seksuele gezondheid. ‘Vinden mijn vrienden mijn litteken lelijk?’ ‘Is het goed voor mijn hart om seks te hebben?’ Het zijn vragen waar sommige mensen met een aangeboren hartaandoening (AHA) mee rond kunnen lopen. Toch wordt 65% van de vrouwen met een aangeboren hartaandoening niet geïnformeerd over seksuele gezondheid, zwangerschap of anticonceptie.
In de podcast Hartenlust, een initiatief van het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC), worden ervaringen van pubers (en hun ouders) maar ook (jong)volwassenen met seksualiteit en intimiteit openlijk besproken.
In de podcast Hartenlust spreekt journalist Daan Borrel met hen over hun ervaringen met seksualiteit en intimiteit. Ze maakte deze podcast samen met Mina Etemad op initiatief van Philippine Kiès (cardioloog), Arno Roest (kindercardioloog) en Henk Elzevier (uroloog/seksuoloog) van het het LUMC. De podcast is gefinancierd door Stichting Hartekind
Van de buitenkant zie je er meestal weinig van. Pas als mensen, geboren met een AHA, hun kleding uittrekken merk je dat ze er ‘anders’ uitzien. Opgroeien met een hartziekte, wat betekent dat? Mag je sporten, hoe ga je om met een lijf vol met littekens…. Klopt je hart dan ook anders in de romantiek? Durf je je helemaal te verbinden met geliefdes als je niet weet hoe oud je wordt? Vertel je een date over het litteken op je borst voordat je je shirt uittrekt? Wat doet het met je zelfbeeld als je vaak moe bent en niet mee uit kan met vrienden? Of te moe bent om te vrijen? Moet je eigenlijk bang zijn voor seks? En hoe voelt het als je door een hartaandoening je kinderwens moet laten varen? Ervaringsdeskundigen vertellen hoe een aangeboren hartafwijking hun ervaringen met intimiteit, seksualiteit en liefde beïnvloedt. Zo horen we het verhaal van Job (29) die leerde om zijn T-shirt niet meer uit te trekken bij een vrouw voordat hij over zijn aandoening en litteken heeft verteld – te vaak kreeg hij een afgewezen gevoel. En van Lynn (22) die op haar 16e al moest besluiten dat een zwangerschap teveel risico voor haar hart meebrengt, en weet dat haar moeder Heleen haar kind wil dragen. Dayenne ziet seks meestal meer als fysieke activiteit, omdat verbinding maken dan te spannend is: is ze het wel waard om van (haar) te (laten) houden?
Onbesproken en dus onbekend
Terwijl veel adolescenten met een AHA belemmerd worden in het aangaan van (romantische) relaties, intimiteit en hun seksuele ontwikkeling, voelen artsen zich vaak niet geroepen of bekwaam om over deze onderwerpen te praten. Meerdere onderzoeken rapporteren dat ongeveer 65% van de jonge vrouwen met een AHA geen informatie over seksuele gezondheid, zwangerschap of anticonceptie krijgt van hun behandelende cardioloog. Bovendien wordt het onderwerp in 40 procent van de gevallen door de patiënt bespreekbaar gemaakt en niet door de cardioloog. Van ouders is niet bekend of ze moeite hebben met het geven van seksuele voorlichting aan kinderen met een AHA. De ervaringen met seksualiteit en intimiteit van pubers en (jong)volwassenen met een AHA blijven daarom onbesproken en dus onbekend. Dat de wenselijkheid om met pubers en (jong)volwassenen hierover te spreken groot is, blijkt bijvoorbeeld uit het feit dat vragen over deze onderwerpen steeds weer terugkomen in besloten Facebook groepen.
Geopereerd worden betekent niet gezond verklaart Jaarlijks worden er nog steeds ongeveer 1500 baby’s geboren met een AHA. Deze baby’s worden door betere zorg steeds ouder: tegenwoordig bereikt 85 procent van alle kinderen met een AHA de volwassen leeftijd. Het is dus veranderd van een levensbedreigende kinderziekte tot een chronische ziekte. Opgroeien met een geopereerde AHA maakt de soms verwarrende periode van puberteit naar volwassenheid extra spannend. Daarnaast valt de groep van pubers en jongvolwassenen momenteel nog tussen wal en schip: ze zijn geen kinderen meer, maar behoren ook niet tot ‘volwassen’ hartpatiënten. Daarom bestaat er weinig onderzoek naar hun kwaliteit van leven. Hart4Onderzoek legt de focus op dit laatste. Een hartklep fixen is zeer fijn, maar de impact van ziek zijn verdiend evengoed aandacht.